De nieuwe Richtlijn Productaansprakelijkheid (EU) 2024/2853: Wie is een fulfilmentdienstverlener?

De Richtlijn herziening productaansprakelijkheid (EU) 2024/2853 (hierna: “Richtlijn 2024/2853”), is op 9 december 2024 in werking getreden.

Eerder schreven wij al een blog over onze algemene eerste indruk van de wijzigingen. Recent schreven wij aanvullend een blog over het Nederlandse wetsvoorstel voor de implementatie van de Richtlijn 2024/2853. Deze Richtlijn moet uiterlijk op 9 december 2026 in nationale wetgeving zijn omgezet.

Eén van de onderwerpen die wij hebben aangestipt in voornoemde blogs is de uitbreiding van de aan te spreken marktdeelnemers onder de Richtlijn 2024/2853. Met die uitbreiding zijn ook de fulfilmentdienstverleners normadressaten geworden. De introductie in de Richtlijn 2024/2853 heeft tot gevolg dat een fulfilmentdienstverlener aansprakelijk kan zijn voor de gevolgen van een gebrekkig product.

In deze blog bespreken we de achtergrond van deze uitbreiding, de link van deze uitbreiding met productveiligheidsverordeningen en de impact op fulfilmentdienstverleners.

Waar staat het in de Richtlijn 2024/2853 en wie is een fulfilmentdienstverlener?

De definitie van fulfilmentdienstverlener is opgenomen in art. 4 lid 13 van de Richtlijn 2024/2853:

“een natuurlijke persoon of rechtspersoon die in het kader van een handelsactiviteit minstens twee van de volgende diensten aanbiedt: opslag, verpakking, adressering en verzending van een product, zonder eigenaar van dat product te zijn, met uitzondering van postdiensten zoals gedefinieerd in artikel 2, punt 1, van Richtlijn 97/67/EG van het Europees Parlement en de Raad ( 19), pakketbezorgdiensten zoals gedefinieerd in artikel 2, punt 2, van Verordening (EU) 2018/644 van het Europees Parlement en de Raad ( 20) en alle andere postdiensten of vrachtvervoersdiensten;”

Een natuurlijk persoon of rechtspersoon is aan te merken als een fulfilmentdienstverlener wanneer het twee van de volgende diensten aanbiedt: opslag, verpakking, adressering en verzending van een product. We kunnen hierbij denken aan een distributiecentrum dat zowel de producten opslaat als voor de verzending zorgt.                                                                      
Verder kwalificeert een fulfilmentdienstverlener onder de nieuwe Richtlijn dus als een ‘marktdeelnemer’, zie art. 4 lid 15 Richtlijn 2024/2853.

Volledigheidshalve, een fulfilmentdienstverlener moet worden onderscheiden van een ‘distributeur’; dat is “een andere natuurlijke persoon of een rechtspersoon in de toeleveringsketen dan de fabrikant of importeur die een product op de markt aanbiedt” (art. 4 lid 14 Richtlijn 2024/2853); de distributeur valt ook onder de Richtlijn 2024/2853. Een partij kan zowel fulfilmentdienstverlener als distributeur zijn.

In art. 8 Richtlijn 2024/2853 wordt een gelaagd systeem van aan te spreken marktdeelnemers aangegeven in het geval van een gebrekkig product. Uit art. 8 lid 1 sub c onder iii Richtlijn 2024/2853 volgt dat de fulfilmentdienstverlener aansprakelijk is voor de schade ingeval er géén in de Unie gevestigde importeur of gemachtigde is.

Waarom de introductie van de fulfilmentdienstverlener als aan te spreken partij?

De Europese Raad beschrijft dat fulfilmentdienstverleners als marktdeelnemers een steeds belangrijkere rol vervullen in de toeleveringsketen van producten. Zij maken de toegang tot de markt van de Europese Unie (“EU”) voor producten uit derde landen immers mogelijk of gemakkelijker. Ook zijn fulfilmentdienstverleners niet altijd gelijk te stellen met importeurs, maar tóch hebben zij vaak dezelfde functies als importeurs.

De Europese Raad vindt het daarom belangrijk dat óók fulfilmentdienstverleners aansprakelijk kunnen worden gehouden voor schade door gebrekkige producten. Zeker, of liever: vooral, wanneer er geen importeur of gemachtigde in de EU is gevestigd.

De fulfilmentdienstverlener in regelgeving op het gebied van productveiligheid

De Europese Raad heeft zich bij het voorgaande laten inspireren door regelgeving op het gebied van productveiligheid. Dat zijn o.a. de Verordening (EU) 2019/1020 inzake het markttoezicht op de conformiteit van producten en de nieuwe Verordening (EU) 2023/998 Productveiligheid. In allebei is de fulfilmentdienstverlener gedefinieerd (art. 3 lid 11 Vo. (EU) 2019/1020 en het art. 3 lid 12 Vo. (EU) 2023/998).

In onze voorgaande blogs verwezen wij al naar de beoogde samenhang tussen de Richtlijn 2024/2853 en de Vo. (EU) 2023/998 Productveiligheid. De definities van de fulfilmentdienstverlener zijn nagenoeg hetzelfde.

In die regelgeving werd al geadresseerd dat de rol van de fulfilmentdienstverlener steeds groter en belangrijker is geworden in de toeleveringsketen van producten. Dit komt onder meer door de uitdagingen van de mondiale markt, de steeds complexere toeleveringsketen en de toename van online verkoop van producten. Om een doeltreffend handhavingssysteem te creëren in het kader van de productveiligheid, vond de Europese Raad het daarom al van belang dat de mogelijkheid er is om ook verantwoordelijkheden omtrent de productveiligheid bij fulfilmentcentra te leggen en dat ook tegen hen handhavend kan worden opgetreden bij onregelmatigheden.[1]

De gevolgen voor fulfilmentdienstverleners

In het kader van productveiligheid diende de fulfilmentdienstverlener zich dus al bewust te zijn van tal van verplichtingen op het gebied van productveiligheid. Zij moeten rekening houden met mogelijke handhaving van toezichthouders en verplichtingen als een product onveilig blijkt te zijn of zou kunnen zijn. Daarbij kan ook worden gedacht aan recalls.

Met de introductie van de definitie in de Richtlijn zullen zij voortaan ook rekening moeten houden met een mogelijke aansprakelijkheid voor een gebrekkig product. Of productaansprakelijkheid van de fulfilmentdienstverlener in een concreet geval aan de orde kan zijn, hangt onder andere af van de plaats van vestiging van de andere mogelijke marktdeelnemers in de toeleveringsketen. Als het product van buiten de EU wordt geïmporteerd en er geen importeur of gemachtigde is die in de EU is gevestigd, dan kan de fulfilmentdienstverlener aansprakelijk worden gehouden bij schade door een gebrekkig product. Bij het doen van zaken met buiten de EU gevestigde partijen, is het dus goed te weten wat de impact daarvan kan zijn op het gebied van het aansprakelijkheidsrecht.

De vraag rijst of de fulfilmentdienstverlener concreet invloed kan hebben op de conformiteit van een product. Gelet op voornoemde activiteiten zal het antwoord daarop veelal ‘nee’ zijn. Dat speelt alleen geen directe rol voor een mogelijke aansprakelijkheid van de fulfilmentdienstverlener voor een gebrekkig product. Het gaat de Europese Raad er juist om dat een partij aansprakelijk kan worden gehouden en dat kan in voorkomend geval dus de fulfilmentdienstverlener zijn. Het is dan aan de toeleveringsketen zelf om eventuele aansprakelijkheden door te schuiven (bijvoorbeeld door contractuele bedingen), maar dat neemt niet weg dat de consument beschermd moet worden.

Het mitigeren van aansprakelijkheidsrisico’s door contractuele bepalingen

De publiekrechtelijke kwalificatie van fulfilmentdienstverlener als normadressaat onder denieuwe Richtlijn Productaansprakelijkheid, kan niet worden ‘weggecontracteerd’ ten opzichte van consumenten. Het is echter wél mogelijk om de gevolgen van een eventuele aansprakelijkheid voor een gebrekkig product te mitigeren. Dat kan de fulfilmentdienstverlener doen door bijvoorbeeld een vrijwaringsbeding op te nemen in zijn contract met zijn opdrachtgever. Wij merken daarbij op dat een vrijwaring alleen zin heeft als de opdrachtgever financieel in staat is de gevolgen van een eventuele aansprakelijkheid voor een gebrekkig product te dragen.    

Slot

De nieuwe Richtlijn Productaansprakelijkheid bevat regels inzake de aansprakelijkheid van marktdeelnemers, waaronder nu ook vallen fulfilmentdienstverleners zoals distributiecentra, voor door natuurlijke personen geleden schade die wordt veroorzaakt door gebrekkige producten.

Heeft u vragen over de nieuwe Richtlijn Productaansprakelijkheid en/of de nieuwe Verordening Productveiligheid (al dan niet in verband met de rol van fulfilmentdienstverleners)? Aarzel dan niet contact met ons op te nemen.