Klagen onder het Weens Koopverdrag: wees snel én secuur!

Februari 2020

De koper onder het Weens Koopverdrag (‘CISG’) moet de aan hem geleverde goederen tijdig keuren. Eventuele klachten over de non-conformiteit moeten ‘binnen een redelijke termijn’ aan de verkoper worden gemeld. Deze onderzoeksplicht (de keuring) en klachtplicht (de reclamatie) zijn voor de koper gevaarlijke onderdelen van het verdrag. De koper die niet tijdig keurt en/of reclameert, verwerkt zijn rechten. Daarmee vervalt onder andere een eventueel schadevergoedingsrecht jegens de verkoper.

Toepasselijkheid CISG
Het Weens Koopverdrag is van toepassing op internationale koopovereenkomsten betreffende roerende zaken indien: i) beide partijen zijn gevestigd in verschillende verdragsluitende Staten, of; ii) wanneer het recht van een verdragsluitende Staat van toepassing is op de overeenkomst tussen partijen. De meeste grote handelsnaties – daaronder begrepen de Verenigde Staten, China, Rusland, Australië, Canada, Japan, Brazilië, Singapore en bijna alle Europese landen – zijn partij bij het Weens Koopverdrag. Enkele belangrijke uitzonderingen zijn India, het Verenigd Koninkrijk en Nigeria.

Uitsluiting CISG
‘Inkopende partijen’ sluiten het Weens Koopverdrag vaak uit in hun algemene inkoopvoorwaarden. Of deze voorwaarden echter toch van toepassing zijn, moet worden beantwoord naar het Weens Koopverdrag. Dat kent strenge vereisten. De voorwaarden moeten als bijlage zijn verstuurd, of anderszins duidelijk kenbaar en in een voor de ander begrijpelijke taal toegankelijk zijn. In de praktijk loopt de in algemene voorwaarden opgenomen uitsluiting van het Weens Koopsverdrag daarop soms spaak. De koper staat - behoudens andersluidende contractuele bepalingen - dan alsnog bloot aan een (zeer) strenge klachtplicht. Dat geldt ook indien beide partijen hun voorwaarden van toepassing verklaren. Veel rechters gaan dan uit van de knock-out rule: beide sets voorwaarden missen toepassing.  

Onderzoeksplicht
Onder het Weens Koopverdrag moet de koper de aan hem geleverde goederen ‘binnen een zo kort mogelijke termijn’ keuren. Bij bederfelijke waren toont de rechtspraak geen enkele clementie. Zo had de koper die ná transport klaagde over de ingekochte sinaasappelen en citroenen, al zijn rechten al verwerkt. Keuring moet in beginsel namelijk zo spoedig mogelijk plaatsvinden, tenzij het transport deel uitmaakt van de overeenkomst. Dan kan de keuring plaatsvinden ter destinatie. Dat was hier echter niet het geval.[1] Een ander straf voorbeeld betreft het (direct) verder verhandelen van de goederen. Volgens de Rechtbank Roermond was de koper gehouden de ingekochte, diepgevroren kazen bij aflevering te onderzoeken alvorens verder te verhandelen. Hij diende tenminste een deel te ontdooien om aan zijn keuringsplicht te kunnen voldoen.[2]

Bij duurzame goederen is de keuringstermijn – en daarmee de klachtplicht – niet veel soepeler. Bekend is het voorbeeld van de koper van een lading tegels. De koper wachtte meer dan een maand met de keuring van de tegels, terwijl zijn eigen klanten al hadden geklaagd over de kwaliteit. De tussenliggende bouwvak ten spijt, leidde dit tot een overschrijding van de klachttermijn en daarmee verval van de rechten van de koper.[3]

Termijn klacht
Ná keuring dient een eventuele klacht snel te worden gemeld bij de verkoper. Bij duurzame goederen wordt regelmatig een termijn van één maand na keuring als grove richtlijn aangehouden.[4] Omstandigheden kunnen deze termijn echter verkorten of verlengen. Naast de aard van de goederen, kan daarbij gedacht worden aan de aard van het gebrek en de relevante handelsgebruiken in de branche.    

Inhoud klacht
Uit een recent arrest van het Hof ’s-Hertogenbosch volgt nog een andere pitfall van de klachtplicht onder het Weens Koopverdrag. De gemelde klacht moet specifiek zijn.[5] In deze zaak ging het om door koper gestelde te hoge percentages FFA (‘vrije vetzuren’) en M&I (‘vocht & vuil’) in een lading Used Cooking Oil. De koper stelde hierover eerst telefonisch te hebben geklaagd, en daarna per e-mail. Voor de telefonische klacht ontbrak bewijs. Daarnaast noemden de schriftelijke klachten wel afwijkende parameters, maar deze hadden geen betrekking op de (relevante) te hoge percentages FFA en M&I. Kortom: (schriftelijk) klagen is niet voldoende. De verkoper moet een oordeel kunnen vormen over het vermeende, relevante gebrek en moet eventuele noodzakelijke vervolgstappen kunnen zetten. De klacht moet specifiek zijn.

Tips
Zoals volgt uit de aangehaalde rechtspraak wordt de onderzoeks- en klachtplicht van het Weens Koopverdrag stringent gehandhaafd. Partijen gaan er soms ten onrechte vanuit, dat zij dit strenge regime rechtsgeldig uitsluiten via hun algemene voorwaarden. Een drietal aanbevelingen ter overweging.

1. Neem een eventuele gewenste uitsluiting van het Weens Koopgedrag schriftelijk op in het kerndeel van de overeenkomst (geen uitsluiting enkel via de algemene voorwaarden).
2. Keur de goederen zo spoedig mogelijk. Indien het transport geen deel uitmaakt van de overeenkomst, moet de keuring onder het Weens Koopverdrag in beginsel vóór inlading plaatsvinden.
3. Formuleer zo spoedig mogelijk ná ontdekking van de non-conformiteit schriftelijk een juist gespecificeerde klacht. 

* * *

[1] Rb. Zutphen, 27 februari 2008, RCR 2008/59; vgl. Rb. Rotterdam 26 oktober 2016, ECLI:NL:RBROT:2016:8138.
[2] NIPR 1992, no. 394.
[3] HR 20 februari 1998, 480 (Bronnenberg/Belvédere).
[4] Let op: termijnen van een maand of langer worden in sommige landen toegestaan, terwijl in andere landen (bijvoorbeeld Duitsland) men er toe neigt de termijn te beperken tot maximaal acht dagen.
[5] Hof ’s-Hertogenbosch 14 mei 2019, ECLI:NL:GHSHE:2019:1812.