ACM geeft groen licht voor tariefverhoging Schiphol

1. Inleiding

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft dit voorjaar een besluit genomen over een door Schiphol voorgenomen tariefverhoging van 41% in 2025 voor luchtvaartmaatschappijen. Wij gaan in op de achtergrond, de belangrijkste overwegingen en de mogelijke gevolgen. 

2. Het besluit van ACM

De Autoriteit Consument & Markt (‘ACM’) heeft op 27 mei 2025 uitspraak gedaan over het besluit van luchthavenexploitant Schiphol om de zogeheten ‘havengelden’ voor luchtvaartmaatschappijen fors te verhogen in de periode 2025–2027.^[1] Ondanks de bezwaren van luchtvaartmaatschappijen en belangenorganisaties oordeelt de ACM grotendeels in het voordeel van de luchthaven.

Op grond van art. 8.25d Wet Luchtvaart moet Schiphol eenmaal per drie jaar de tarieven en voorwaarden vaststellen voor haar activiteiten ten behoeve van het gebruik van de luchthaven door luchtvaartmaatschappijen. Dit heeft Schiphol gedaan voor de periode 2025-2027. De wet biedt luchtvaartmaatschappijen bovendien de mogelijkheid om de ACM te verzoeken te toetsen of de vastgestelde tarieven en voorwaarden in overeenstemming zijn met de Wet luchtvaart en, meer specifiek, of een tariefverhoging redelijk is. Met deze bevoegdheid wordt voorkomen dat Schiphol haar economische machtspositie kan misbruiken.

De stijging is volgens Schiphol het gevolg van hogere loonkosten, personeelsuitbreidingen, gestegen rentes, lagere passagiersaantallen en het doorberekenen van coronaverliezen uit 2021. De luchtvaartmaatschappijen vinden de stijging echter buitenproportioneel, zeker gezien het feit dat de investeringen volgens hen niet leiden tot betere capaciteit of kwaliteit van de luchthaven. Daarbij komt dat Schiphol een van de duurste luchthavens van Europa wordt, met een tariefstijging van 41% in 2025 ten opzichte van 2024. Toch oordeelt de ACM dat de verhoging gerechtvaardigd is. De belangrijkste reden voor deze stijging ligt in het feit dat Schiphol op grond van de Nederlandse wetgeving de coronaverliezen mag doorberekenen, in tegenstelling tot luchthavens in andere landen. Zonder de coronaverliezen zouden de tarieven van Schiphol in lijn zijn met vergelijkbare luchthavens in Noordwest-Europa, aldus de ACM. In 2027 vervalt deze correctie, waardoor een daling van 12,5% wordt verwacht. Gemiddeld komt de stijging over drie jaar uit op 33%, hetgeen volgens de ACM redelijk is.

Schiphol voert daarbij ook een tariefdifferentiatie in: stillere vliegtuigen betalen minder, terwijl lawaaiige toestellen en nachtvluchten duurder worden. Op basis van de Wet Luchtvaart mag tariefdifferentiatie vanuit het oogpunt van algemeen belang, met inbegrip van de bescherming van het milieu, mits de criteria voor de differentiatie objectief en transparant zijn. De luchtvaartmaatschappijen zijn het daar niet mee eens en stellen dat de maatregel discriminerend uitpakt voor onder meer vrachtvluchten, nachtvluchten maar ook de home carriers. Bovendien vinden zij dat dit leidt tot een verstoring van de mededinging.

Volgens de ACM voldoet Schiphol aan de wettelijk gestelde voorwaarden en sluit de maatregel aan bij de praktijk op andere Europese luchthavens. De differentiatie stimuleert het gebruik van stillere toestellen, wat bijdraagt aan het algemeen belang. De ACM stelt wel een duidelijke grens bij het voornemen van Schiphol om een verbod op bepaalde lawaaiige toestellen in te voeren. Schiphol wil zes vliegtuigtypen gedurende de dag verbieden en één vliegtuigtype in de nacht. Volgens de ACM moet Schiphol, voordat een nachtverbod wordt ingevoerd, de nieuwe wetgeving afwachten die op 1 november 2025 in werking treedt.^[2] Ook mag een 24-uursverbod niet zonder naleving van de balanced approach-procedure uit de Geluidsverordening.^[3] Op dit punt geeft de ACM de luchtvaartmaatschappijen dus gelijk.

Deze uitspraak is teleurstellend voor luchtvaartmaatschappijen. Het is opmerkelijk dat een staatsonderneming en monopolist zoals Schiphol haar coronaverliezen ongestoord mag afwentelen op luchtvaartmaatschappijen die natuurlijk niet om Schiphol heen kunnen.